وقتی انفجار مهیبی در یکی از مناطق صنعتی بندرعباس رخ داد، همه چیز در چند ثانیه تغییر کرد. آتش، دود، صدای آژیر، و بعد سکوتی که با نگرانی پر شد. اما چیزی که بیش از هر چیز به چشم آمد، نه حجم خسارت بود و نه تیتر رسانه‌ها؛ بلکه مردمی بودند که از همان لحظه‌ی اول، پا به میدان گذاشتند.
در میان این حادثه تلخ، یکی از فوری‌ترین نیازها، تأمین خون برای مجروحان بود. تنها چند ساعت پس از انتشار فراخوان سازمان انتقال خون، صف‌های بلند در مقابل پایگاه‌های اهدای خون بندرعباس شکل گرفت. مردم آمدند؛ آرام، بی‌ادعا، و مصمم.
صف‌هایی که فقط برای اهدای خون نبودند
آن روز، صف‌های طولانی فقط نشانه نیاز به خون نبود؛ نشانه‌ی اعتماد، امید، و باور به نجات انسان از دل بحران، به دست انسان دیگر بود. خیلی‌ها برای اولین‌بار اهدای خون را تجربه کردند. برخی از شهرهای اطراف آمدند. گروهی آب و خوراک بین مراجعه‌کنندگان پخش کردند. فضای مجازی پر شد از پیام‌هایی با این مضمون:
“اگر نیاز به خون هست، من آماده‌ام.”
همدلی، فقط پشت درهای پایگاه‌های خون نبود؛ در خانه‌ها هم جریان داشت. کسانی غذا درست کردند، اقلام ضروری جمع‌آوری شد، خودروهای شخصی داوطلب انتقال مجروحان شدند. بحران، مردم را جدا نکرد؛ نزدیک‌ترشان کرد.
نقش شبکه‌های اجتماعی در هم‌افزایی
در روزهای پس از انفجار، کانال‌ها، صفحات محلی و پیام‌رسان‌ها نقش مهمی در هماهنگی و اطلاع‌رسانی دقیق داشتند.
کجا نیاز فوری به خون هست؟ کدام گروه خونی بیشتر نیاز است؟ پایگاه‌ها تا چه ساعتی باز هستند؟ این اطلاعات به‌سرعت منتشر و به‌درستی هدایت شدند.
فناوری، اگرچه جای انسان را نمی‌گیرد، اما وقتی با نیت همدلانه همراه شود، تسهیل‌گر قدرتی بی‌نظیر خواهد بود.
مردم؛ سرمایه‌ای که باید جدی گرفته شود
حادثه‌ی بندرعباس یک‌بار دیگر ثابت کرد که در نبود برنامه‌ریزی کامل یا پاسخ فوری از سوی برخی نهادها، این خود مردم هستند که به کمک هم می‌شتابند. این‌که افراد، خودجوش و بی‌هیچ چشم‌داشتی اقدام می‌کنند، نشانه‌ای از یک سرمایه اجتماعی زنده است؛ سرمایه‌ای که باید از آن حفاظت کرد، آن را تقویت نمود و به رسمیت شناخت.
چگونه این سرمایه را حفظ کنیم؟
-
با آموزش و آماده‌سازی نیروهای داوطلب در مناطق مختلف کشور
-
با توسعه زیرساخت‌هایی برای هدایت کمک‌های مردمی در بحران‌ها
-
با تقویت ارتباط بین مردم و نهادهای رسمی، بر پایه احترام و اعتماد
-
و با گفتن همین روایت‌ها؛ روایت‌هایی که غرور می‌آفرینند و تکرار همدلی را ممکن می‌سازند
وقتی مردم جان شدند برای نجات جان‌ها…
در دل هر بحران، فرصتی نهفته است برای بازشناسی آنچه واقعاً داریم. پس از انفجار بندرعباس، روشن شد که مهم‌ترین چیزی که در ایران هنوز از دست نرفته، دل‌های آماده برای کمک و دست‌هایی‌ست که بی‌صدا گره از کار دیگران باز می‌کنند.